Kijkje in KEMA

Eerder kon je lezen over de bouwtechnische opname van onze bouwkundige adviseurs in het De Zoetenlaboratorium op voormalige buitenplaats Arnhems Buiten in Arnhem. In dit item kom je meer te weten over het bouwhistorisch onderzoek op deze plek. In het De Zoetenlaboratorium werden kortsluitproeven uitgevoerd. Samen met dit voormalige lab, maken de voormalige Montagehallen II, het bedrijfsrestaurant,
het Beproevingsgebouw II, het Voorlichtingsgebouw en de Kantine/Cursistengebouw deel uit van het eerste testcomplex voor electronica van de n.v. tot Keuring van Electrotechnische Materialen (KEMA).

Voormalige Buitenplaats

In de jaren ’30 vestigde het KEMA-complex zich op een voormalige buitenplaats. Deze locatie was strategisch gekozen: vlakbij het spoor, hetgeen handig was voor transport, en er was genoeg ruimte om de verschillende gebouwen zo te situeren, dat een mogelijke ontploffing in een van de panden geen schade zou toebrengen aan de andere complexonderdelen.

Historische knipoog

Hoewel het bestaande landhuis met bijgebouwen op de buitenplaats moest wijken voor KEMA, bleef de lanenstructuur intact. Ook leek er een ontwerpregel te gelden waarbij vanuit ruimtelijk oogpunt vanaf elke voordeur, de andere gebouwen onzichtbaar moesten zijn. Zo werden er zelfs bomen aangeplant om ‘het buitenplaats-gevoel’ ook op dit bedrijventerrein niet te verliezen.

Expressionistische baksteenarchitectuur

Bouwhistoricus Merel Spruit werkt aan het bouwhistorische onderzoek van het gehele complex, en vertelt: “KEMA was actief als tester van elektronica, en producenten uit binnen- én buitenland meldden zich dit bedrijf om in aanmerking te komen voor een keurmerk. KEMA had een goede financiële positie, en dat was te zien! Zowel bouwmassa’s met gevels als interieurs, zijn van hoge esthetische kwaliteit en er is sprake van een zorgvuldige en gedetailleerde architectuur. Buiten is sprake van een doelmatige, maar expressionistische baksteenarchitectuur waarop niet is bezuinigd.”

Bijzondere afwerkingen

“Details als de gescharreerde afwerking van de kunststenen deur- en vensterlijsten, de op elkaar afgestemde natuurstenen vensterbanken en de slanke stalen profielen van de kozijnen tonen dat er veel liefde en aandacht in de ontwerpen zit. Toen in de jaren vijftig enkele nieuwe gebouwen verrezen, werd de baksteen hiervoor speciaal voor KEMA gebakken, omdat deze moest aansluiten bij de semi-handvorm donkerbruine baksteen van de oorspronkelijke gebouwen. Zoiets zie je tegenwoordig niet snel meer.”

Ook wijst Merel een opvallend kunstwerk aan: een fresco in het Voorlichtingsgebouw met daarop een kleurrijke verbeelding van de belangrijkste elektriciteitscentra in Nederland. Ook het KEMA-complex in Arnhem is hierop terug te vinden.

De bouwhistorische rapportage zal onder meer een waardering en beschrijving bevatten van de interieurafwerkingen, en als onderlegger dienen voor herbestemmingsonderzoek.