Week 5
Koepelkerk
Deze week volgen we bouwhistoricus Merel naar een heel speciale kerk: de Heilig Hart van Jezuskerk, beter bekend als de Koepelkerk, rijksmonument sinds 1995.
Merel vertelt: “Vlakbij het Centraal Station van Maastricht doemt dit gebouw op: een imposant, haast on-Nederlands bouwwerk dat in 1921 tot stand kwam naar het ontwerp van de Limburgse architect Alfons Boosten.”
“Hij werkte samen met architect Jos Ritzen, met wie hij meerdere kerkgebouwen ontwierp. Extra indrukwekkend als je beseft dat de architecten pas 27 en 23 jaar oud waren. Het was een van de eerste gerealiseerde ontwerpen van Boostens’ hand: bijna onvoorstelbaar als je het gebouw bekijkt. Het straalt de zelfverzekerdheid en creativiteit uit van iemand die al decennialang in het vak zit.”
“Dit betekent niet dat ook alles dat Boosten had bedacht ook daadwerkelijk werd uitgevoerd: in het oorspronkelijke ontwerp werd de kerk geflankeerd door twee nog hogere torens. Deze zijn er nooit gekomen.
Ook staan er op sommige plekken in de gevel rechtopstaande blokken steen, een soort placeholders in plaats van beelden: het is nog steeds de bedoeling dat deze ooit tot figuren worden gebeeldhouwd. Of dat nog gaat gebeuren, is maar de vraag…”
“Het exterieur van de kerk kenmerkt zich door het gebruik van beton, bekleed met natuursteen. Ook binnen speelt het beton, en de zwaarte van dit materiaal een belangrijke rol in de beleving: je komt binnen via een klein en zeer donker voorportaal, vervolgt je weg door een smalle gang, om vervolgens te worden overweldigd door een immense octagonale ruimte.”
“Er wordt ingenieus gebruik gemaakt van lichtinval, zowel bij het hoofdaltaar, als bij de lichtstraten die rondom, vlak onder de koepel lopen. Het koepelgewelf is reusachtig, en ondanks het feit dat hij onbeschilderd is prachtig om naar te kijken. De betonstructuur ís de decoratie.”
“De decoraties in de kerk zijn vervaardigd als ‘Gesammtkunstwerk’, een compositie van het werk van meerdere jonge, regionale kunstenaars, zoals bijv. Henri Jonas, Charles Vos, Charles Eyck, Jo de Visser, Eugène Laudy, Gène Eggen en Marianne van der Heijden: later bekende namen. De Koepelkerk is dus echt een verzamelplaats van de veelbelovende jonge kunstenaars uit het begin van de 20ste eeuw. “
“Zelf was ik onder de indruk van het effect dat het zogenaamde ‘cipollino’(uien)-marmer, waarmee de zuilen bekleed zijn, teweegbrengt: de horizontale strepen in het marmer voeren je blik automatisch naar het altaar. Bijzonder om te zien hoe de aard van dit materiaal bijdraagt aan de beleving van de ruimte.”
Beeldmateriaal:
Foto 1: Bouw van de Koepelkerk in 1939, bron Fotocollectie RHCL Maastricht, GAM 6966
Overige foto’s: o.a. RCE, Kerkfotografie Nederland.