Paushuize is een zestiende-eeuws Rijksmonument in het centrum van Utrecht. In 1517 is het gebouwd als woning voor de enige Nederlandse paus, Adrianus VI. In de eeuwen daarop fungeerde het complex onder meer als ambtswoning van de gouverneur en van de commissaris van de Koning(in) in de provincie Utrecht. Tijdens de omvangrijke restauratie is het pand in hoge mate verduurzaamd en is de toegankelijkheid verbeterd.
Paus Adrianus VI, geboren in Utrecht, gaf in 1517 opdracht tot de bouw van een residentie binnen de immuniteit van St. Pieter. Tot de negentiende eeuw was het complex in particuliere handen, waarna Lodewijk Napoleon het kocht. Naast enkele andere toevoegingen en verbouwingen vond de grootste aanpassing plaats rond 1830. De Utrechtse architect C. Kramm maakte enkele aanpassingen die het pand geschikt maakten voor de nieuwe functie als ambtswoning van de gouverneur van de provincie.
In 2008 voerde Hylkema Erfgoed, in opdracht van de Provincie Utrecht, een verkennend bouw- en architectuurhistorisch onderzoek uit naar dit Rijksmonument. Op basis van het bouwhistorisch onderzoek heeft ons bureau ook een restauratie- en renovatieplan opgesteld. Het plan bestond uit het bruikbaar maken van kelder en zolder, in 2009 aangevuld met een monumentale inrichting van de bel-etage. Het huzarenstuk van de restauratie is het herstel van de neo-pompeïaanse muurschilderingen in de Balzaal, aangebracht in 1890. Paushuize wordt sinds 2012 geëxploiteerd door Huize Molenaar en wordt periodiek opengesteld voor publiek.
Bijzonder is de hoge mate van verduurzaming die tijdens de renovatie is bereikt. Het project is daarom bekroond met DUMO-label A. Bijzonder is dat zowel de Mo-score is verhoogd (de cultuurhistorische waarden zijn behouden én herstelt) terwijl ook duurzaamheidsprestatie aanzienlijk is verbeterd, ondanks het feit dat de zolderverdieping in gebruik werd genomen als verblijfsruimte en daardoor het te verwarmen volume aanzienlijk toenam.