Telmerken in de kap

Gebruik van materialen in het verleden speelt een grote rol bij het uitvoeren van bouwhistorisch onderzoek. Hylkema Erfgoed doet op dit moment onderzoek naar een bijzondere kapconstructie van een voormalig stadspaleis in Den Haag. Over de kap van een woning kunnen vele vragen worden gesteld: welke delen van de kap zijn waardevol, welke materialen en technieken zijn er gebruikt, en zit alles nog op zijn oorspronkelijke plek? 
 
Om alle vragen over de kap te kunnen beantwoorden, hebben we van elk onderdeel van de kap het materiaal vastgesteld. Spantbeen, korbeel, dekbalk, blokkeel, schaargebint en haanhout: alle onderdelen werden in situ onderzocht. De aanwezigheid van grenen dekbalken op eikenhouten krommers bijvoorbeeld, suggereert een zeventiende-eeuwse oorsprong van het oudste gedeelte van de kap. Andere delen van de kap zijn volledig van grenen en duiden op latere bouwfasen.
 
Ook een analyse van de aangebrachte telmerken ontsluit veel over de geschiedenis van de kap. Met telmerken werden de bij elkaar horende constructieonderdelen en verbindingen van kapconstructies en gebinten aangegeven. Als een soort IKEA-instructies zorgden ze ervoor dat de onderdelen na transport vanaf de werkplaats weer op de juiste manier in elkaar konden worden gezet. Bijzonder is dat de ingebeitelde telmerken in dit Haagse pand niet op de verwachte volgorde zijn teruggevonden. Deze ontdekking kan er op wijzen dat de kap tijdens een verbouwing opnieuw is opgetrokken, en dat er oude delen zijn herbruikt, maar op een andere plek zijn teruggeplaatst.